Merdivenler, farklı mekânlarda yer alan ve farklı kotları birbirine bağlayan düşey sirkülasyon elemanlarıdır. Bu bağlamda merdivenler; biçim, konstrüksiyon ve malzemelerine göre farklılık gösterebilmektedir. Günümüzde merdivenler yalnızca kotlar arası geçişi sağlayan elemanlar olarak kullanılmamaktadır. Merdivenler aynı zamanda oturma, dinlenme, yemek yeme ve fotoğraf çekme gibi farklı eylemlere imkân tanımaktadır [1].
Merdivenlerin işlevsel ve estetik birtakım ölçütlere göre tasarlanması gerekmektedir. Bu ölçütler özetle şu şekilde sıralanabilir:
- Merdivenlerin tüm rıht yükseklikleri eşit olmalıdır. Rıht yükseklikleri, mekânın türüne göre değişiklik gösterebilmektedir.
- Basamak sayısına göre ara sahanlıklar tasarlanmalıdır.
- Korkuluk yüksekliği minimum 90 cm olmalıdır.
- Merdiven tasarımında kaymaz, paslanmaz ve dayanıklı malzemeler kullanılmalıdır.
- Merdiven doğal (ağaç ve peyzaj elemanları vb.) ve yapay mimari öğelerle (aydınlatma elemanları, farklı donatılar vb.) birlikte tasarlanmalıdır [2].
Dış Cephede Merdivenler: K Binası, Mimarlık ve İnşaat Okulu Şili Özerk Üniversitesi,
Şili, Schmidt Restrepo Arquitectos, 2019
- Yapının dış cephesine eklenen merdivenler, bahçe içerisinde yer almaktadır.
- Merdivenler toplantı alanı gibi farklı işlevlere ev sahipliği yapmaktadır.
- Merdiven sahanlıkları, alt kot girişler için birer saçak işlevi görmektedir.
- Merdivenler, kırmızı toz boya kaplamalı metal panel korkuluklar sayesinde dış mekânda vurgulu hale gelmiştir.
- Binanın giriş saçakları, merdiven korkuluklarıyla aynı renge sahiptir. Bu sayede renk ve malzeme bağlamında bütüncül bir giriş kurgusu sağlanmıştır.
Avluda Bir Merdiven: Mega Foodwalk, Tayland, Landscape Collaboration, 2018
- Yarı açık avluya bir “merdiven mekânı” yerleştirilmiştir.
- Tasarımda farklı merdiven çeşitleri bir arada kullanılmıştır.
- Merdiven mekânının sağ ve sol uçlarında yürüyen merdivenler yer almaktadır.
- Merdiven mekânının geriye kalan kısmı ise üç parçalı bir düzene (merdiven, amfi, merdiven) sahiptir.
- Mekânın orta kısımda farklı işlevlere ev sahipliği yapan bir amfi bulunmaktadır. Amfide ahşap malzeme kullanılarak sıcak bir atmosfer elde edilmiştir.
- Ağaç ve bitki gibi peyzaj öğelerinin kullanımıyla merdiven mekânı zenginleştirilmiştir.
- Merdiven korkuluklarının arkasına “bollards” denilen aydınlatma elemanları yerleştirilmiştir.
Kütüphanede Bir Merdiven: Yue Kütüphanesi, Çin, Beijing Fenghemuchen Space Design, 2019
- Kültürel çeşitliliği yansıtmak amacıyla merdiven mekânı, farklı işlevleri bir arada barındırmaktadır. Bu bağlamda merdiven mekânında; çalışma bölümü (geniş sahanlıkta), kitaplık (sahanlık altında) ve amfi (ortada) yer almaktadır.
- Merdiven mekânı, cam kenarına konumlandırılmıştır. Geniş cam cephe sayesinde bahçe ile görsel etkileşim sağlanmıştır.
- Doğaya saygı hedefini gerçekleştirmek amacıyla yapının genelinde ve merdivende doğal ahşap malzeme kullanılmıştır.
- Merdiven mekânında yer alan beyaz renkli oturma donatıları, doğal ahşaba uyum sağlamıştır.
Merdivenler hem dış hem de iç mekânın önemli elemanlarından biridir. Bu bağlamda bir tasarımcının merdivenin konumunu, yapısal özelliklerini ve malzemelerini dikkatli bir şekilde ele alması gerekmektedir. Bu bağlamda tasarımlarınızda;
- Merdiveni doğru bir şekilde konumlandırmanız gerekmektedir. Dış mekânda yer alan merdivenlerde özellikle yapı girişlerini dikkate almalısınız. İç mekân bağlamında ise merdivenlerin algılanabilir bir konumda bulunması oldukça önemlidir. Bu bağlamda merdivenleri cepheyle bütünleşecek şekilde konumlandırabileceğiniz gibi galeri boşluğuyla birlikte de kurgulayabilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken noktalardan biri, merdivenin boşluk içinde yüzmemesi yani “anlamlı ve tanımlı” bir konumda bulunmasıdır.
- Merdivenin doğal ışıktan faydalanması oldukça önemlidir. Merdivenin üzerinde veya yanında yer alan cephe ya da tavan düzleminde çeşitli cam yüzeyler oluşturarak doğal ışıktan faydalanabilirsiniz.
- Merdivenlerde yapay aydınlatma elemanlarına da ihtiyaç bulunmaktadır. Bu bağlamda basamak lambası, lineer led, gömme spot ve aplik gibi farklı aydınlatma elemanlarını kullanabilirsiniz.
- Hem iç hem de dış mekânda merdivenleri; renk, doku ve malzemeyle vurgulu hale getirebilirsiniz.
- Merdiveni bir mekâna dönüştürmek amacıyla parçalara ayırabilirsiniz. Merdivenin bir bölümünü amfi şeklinde tasarlayabilirsiniz.
- Merdiven sahanlıklarını doğal (ağaç, bitki vb.) ve yapay elemanlarla (donatı, sergi panosu vb.) zenginleştirebilirsiniz.
Kaynaklar
[1] Canbakal Ataoğlu, N. (2024). Mimari Akımlar ve Anlamsal Boyutuyla Merdiven, Online
Journal of Art and Design, 12(4), 208-228.
[2] Aksu, Ö. V. (2014). Kentsel Dış Mekânlarda Merdiven Tasarımlarının Trabzon Kenti
Örneğinde İrdelenmesi, Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 14(1), 79.
Url-1: https://www.archdaily.com/915150/k-building-school-of-architecture-and-constructionautonomous-university-of-chile-schmidt-restrepo-arquitectos. Erişim Tarihi: 11.12.2024
Url-2: https://www.archdaily.com/901595/mega-foodwalk-landscape-landscape-collaboration.
Erişim Tarihi: 11.12.2024
Url-3: https://www.archdaily.com/926534/yue-library-beijing-fenghemuchen-space-design.
Erişim Tarihi: 11.12.2024
